UNAM A1–1004 Programı Türkiye’nin Yüksek Teknoloji Hedeflerine Güç Kattı

Bilkent Üniversitesi Ulusal Nanoteknoloji Araştırma Merkezi (UNAM) liderliğinde yürütülen A1–1004 Mükemmeliyet Destek Programı, ileri malzeme teknolojileri alanında Türkiye’nin yüksek teknoloji hedeflerine önemli katkılar sağlamayı başardı. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile TÜBİTAK’ın destekleriyle 1 Şubat 2021’de başlayan bu dört yıllık program, hem stratejik öncelikli alanlarda somut çözümler üretmeyi hem de bilgi birikimini ekonomik değere dönüştürmeyi başardı.

A1 iş ekosistemi, Türkiye’nin bilim ve teknoloji ekosisteminde örnek gösterilen bir iş birliği modeliyle hayata geçirildi. UNAM’ın öncülüğünde TUSAŞ, Vestel ve Şişecam gibi öncü sanayi kuruluşlarıyla Bilkent Üniversitesi, Eskişehir Teknik Üniversitesi (ESTÜ), Abdullah Gül Üniversitesi (AGÜ) ve TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi (TOBB ETÜ) gibi seçkin akademik kurumların bir araya geldiği yapı, çözüm odaklı, üretken ve güvene dayalı bir çalışma kültürü oluşturdu. Cam işleme, yarı iletken renk teknolojileri ve havacılıkta yeni nesil malzemeler alanlarında geliştirilen milli teknolojiler, Türkiye’nin sanayi kapasitesine ve uluslararası rekabetçiliğine stratejik katkılar sağladı.

23 Haziran 2025, Pazartesi günü, UNAM’da “A1–1004: Başarılarımız, Kazanımlarımız ve Çıktılarımız” başlıklı değerlendirme toplantısı gerçekleştirildi. Tüm paydaşların katılımıyla gerçekleşen bu toplantıda, dört yıllık yolculuk boyunca elde edilen çıktılar değerlendirildi. Açılış konuşmalarını Bilkent Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Kürşat Aydoğan, TÜBİTAK ARDEB Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Cengiz Arıcı ile A1 Program Yöneticisi ve UNAM Direktörü Prof. Dr. Hilmi Volkan Demir yaptı. Profesör Demir açılış konuşmasından sonra 1004 programının başarılarını, çıktılarını ve kazanımlarını kuşbakışı bir özetle aktardı ve sunumunda “güçlü A1 iş ekosistemimiz, 95 farklı kurumun katkısıyla şekillendi. İçinde yürütücü kurumlarımızın da dahil olduğu toplam 48 şirket ve 13 araştırma merkezi bulunduran yapımız, yalnızca çok paydaşlı bir iş birliğini değil, aynı zamanda yaygın etkisi büyük bilim-sanayi-kamu etkileşimini temsil etmektedir.” açıklamasıyla A1 ekosistemimizin yaygın etkisini vurguladı. Açılışın ardından, program kapsamında geliştirilen teknolojilerin sergilendiği alan gezildi. Gün boyunca ilgili teknoloji alanlarında yapılan sunumlarla yenilikçi çıktılar detaylı biçimde paylaşıldı.

Bağımsız ve uluslararası seviyede profesyonel bir ekip olarak INOMER’in yaptığı ekonomik etki analizlerine göre, programın ülke ekonomisine katkısının 2025 yılı itibariyle 145 ila 345 milyon TL arasında olacağı öngörülmektedir. Geliştirilen teknolojilerin toplam ekonomik potansiyelinin 3,5 ila 10,2 milyar TL’ye, ihracat potansiyelinin ise 123 ila 394 milyon Amerikan dolarına ulaşabileceği tahmin edilmektedir. Bu veriler, programın yalnızca bilimsel çıktılarla sınırlı kalmadığını; üretim, ticarileşme ve ihracat gibi alanlarda da somut karşılık bulduğunu göstermektedir.

Bugüne kadar program kapsamında 100’e yakın patent başvurusu gerçekleştirildi. Yüksek lisans, doktora, doktora sonrası ve lisans düzeyinde toplam 100 bursiyerin desteklendiği program, genç araştırmacıların yetişmesine de doğrudan katkı sundu.